پاورپوینت پت اسکن
این پاورپوینت عملکرد دستگاه پت اسکن، اجزای آن، کاربردها، مزایا و معایب تصویربرداری هسته ای را در تشخیص سرطان، بیماری های مغزی و قلبی بررسی می کند.
پت اسکن چیست و چگونه عمل می کند؟
دستگاه پت اسکن یا برش نگاری با نشر پوزیترون (Positron Emission Tomography) یکی از دقیق ترین روش های تصویربرداری در پزشکی هسته ای به شمار می رود که در تشخیص اختلالات عملکردی اندام هایی مانند مغز، قلب و سیستم عصبی و همچنین در ارزیابی بسیاری از سرطان ها کاربرد گسترده ای دارد. بر خلاف تصویربرداری های رایج مانند MRI یا گرافی با اشعه ایکس که تنها ساختارهای آناتومیک را نشان می دهند، پت اسکن قادر است عملکرد اندام را در سطح سلولی به صورت زنده و دقیق بررسی کند.
در این روش، مواد رادیواکتیوی خاصی به نام رادیودارو یا رادیوتریسر وارد بدن می شود که بسته به نوع آزمایش می تواند از طریق تزریق، بلع یا استنشاق انجام گردد. این رادیوداروها معمولاً در نواحی خاصی از بدن که دارای فعالیت متابولیک بالاتر هستند تجمع یافته و انرژی به شکل اشعه گاما ساطع می کنند. این اشعه توسط دوربین های مخصوص یا اسکنر پت شناسایی شده و با کمک کامپیوتر، به تصاویری از عملکرد بافت ها و اندام ها تبدیل می شود.
به دلیل نیمه عمر بسیار کوتاه رادیوداروها، تولید آنها اغلب در مجاورت مراکز تصویربرداری پت با استفاده از دستگاهی به نام سیکلوترون صورت می گیرد. همین ویژگی باعث شده تا فرآیند تشخیص در این سیستم بسیار سریع و دقیق باشد. پت اسکن می تواند ناهنجاری هایی را شناسایی کند که در سایر تصویربرداری ها قابل مشاهده نیستند، از جمله نواحی بافتی که از نظر ساختاری سالم به نظر می رسند، اما عملکردی غیرعادی دارند.
تاریخچه پت اسکن و سیر تکامل آن
پت اسکن از زمان معرفی اولیه خود تا امروز تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. نخستین اسکنرهای PET در دهه ۱۹۷۰ با تعداد محدودی از سنسورهای تابش طراحی شده بودند که تنها امکان تصویربرداری از یک برش ضخیم در هر زمان را فراهم می کردند. این محدودیت ها باعث می شد تصاویر حاصل از کیفیت و دقت پایینی برخوردار باشند و تشخیص دقیق عملکرد نواحی مختلف، به ویژه در مغز، بسیار دشوار باشد.
تحول مهم در این فناوری با معرفی دستگاه های پیشرفته تر مانند ECAT HR+، محصول شرکت زیمنس، شکل گرفت. در این مدل های جدید، استفاده از حلقه های چندگانه سنسورهای تابش و بهره گیری از نرم افزارهای پردازش تصویر پیشرفته، امکان تصویربرداری همزمان از چند مقطع و با وضوح بالا را فراهم ساخت. نتیجه این پیشرفت، تصاویر با جزئیات بسیار دقیق تر از ساختارهای داخلی مغز و سایر اندام ها بود که کاربرد بالینی پت اسکن را به طور قابل توجهی افزایش داد.
اسکنرهای مدرن PET اکنون به تجهیزات پیچیده ای با فناوری های نوین تبدیل شده اند که در عین حال راه اندازی و کار با آنها نسبت به مدل های اولیه بسیار آسان تر شده است. این دستگاه ها با سرعت بالاتر، دقت بیشتر و قابلیت های چندگانه، پزشکان را در تشخیص سریع تر و دقیق تر بیماری هایی نظیر سرطان، اختلالات مغزی و بیماری های قلبی یاری می دهند.
کاربرد پت اسکن
- کشف سرطان.
- تعیین اینکه سرطان در بدن گسترش یافته است.
- ارزیابی اثربخشی طرح درمان مانند درمان سرطان.
- تعیین اینکه آیا یک سرطان بعد از درمان بازگشته است یا خیر.
- جریان خون را به عضله قلب تعیین کنید.
- اثرات حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد را در مناطق قلب تعیین کنید.
- مناطقی از عضله قلب را شناسایی کنید که از یک روش مانند آنژیوپلاستی یا عمل جراحی بای پس عروق کرونر (همراه با اسکن پرفیوژن میوکارد) بهره مند شوند.
- ارزیابی اختلالات مغزی مانند تومورها، اختلالات حافظه و تشنج و سایر اختلالات سیستم عصبی مرکزی.
- برای نشان دادن عملکرد طبیعی مغز و قلب انسان.
مزایای پت اسکن
- قدرت تفکیک بالا نسبت به سایر روش ها (۲برابر)
- غیرتهاجمی با صرف زمان کوتاه از انجام تا حصول نتایج آن
- مطالعه متابولیسم و بیوشیمی علاوه بر مطالعات آناتومیک و فیزیولوژیکی.
- تصویرسازی سه بعدی و زنده از عملکرد ها
- پرتوزایی بسیار زودگذر و به تبع آن اکسپوژ کم و عدم اثرگذاری بر فرآیندهای طبیعی بدن .
- تشخیص کانون های متااستاتیک (سرطان ثانویه) با اسکن سراسری بدن .
- ارزیابی صحت روش درمان و میزان اثربخشی داروها و شیمی درمانی .
- کاربرد در کاردیولوژی – نورولوژی تومورشناسی.
معایب پت اسکن
- هزینه های بسیاربالا
- امکان نتایج غلط در صورت نرمال نبودن تعادل شیمیایی بیمار .
- ساسیت انجام بر روی بیمار دیابتی بدلیل همسطح شدن قند و انسولین .
- امکان آسیب به جنین بیمار باردار و یا نوزادی که از مادر تحت آزمون پت تغذیه می کند .
- بیمار فوق سنگین (۱۵۸+) نمی توانند وارد دستگاه شوند .
- الزام تولید رادیودارو در فاصله زمانی کمتر از ۲ ساعت تا مرکز تصویربرداری
اساس عملکرد دستگاه پت اسکن
پت اسکن یا توموگرافی نشر پوزیترون (PET) روشی پیشرفته در تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از فرآیند آشکارسازی پوزیترون، اطلاعات دقیقی از فعالیت های زیستی بدن ارائه می دهد. در این روش، از رادیونوکلئیدهایی که پوزیترون منتشر می کنند و توسط سیکلوترون تولید می شوند، استفاده می شود. این مواد رادیواکتیو معمولاً به صورت تزریقی وارد بدن بیمار شده و در بافت های هدف انباشته می شوند.
پوزیترون، ذره ای با بار مثبت است که پس از انتشار، بلافاصله با الکترون های اطراف برخورد کرده و در فرآیندی به نام نابودی ذره، دو پرتو گاما با زاویه ای مخالف تولید می شود. این پرتوها توسط آشکارسازهای گاما ثبت شده و محل دقیق فعالیت زیستی را مشخص می کنند. به همین دلیل، پت اسکن توانایی بالایی در تشخیص دقیق سرطان، بیماری های مغزی و مشکلات قلبی دارد.
در ترکیب با تکنولوژی سی تی اسکن، روش PET/CT به وجود آمده است که دقت تشخیصی را تا ۳۰ درصد افزایش داده و تصویری ترکیبی از ساختار و عملکرد اندام ها ارائه می دهد. بر خلاف تصویربرداری با اشعه ایکس، پت اسکن می تواند هم از بافت های نرم و هم استخوان ها تصویربرداری با جزئیات بالا انجام دهد. دوز متوسط تابش دریافتی در این روش حدود ۴.۶ میلی سیورت برآورد می شود که در حد استانداردهای جهانی است.
اجزای دستگاه پت اسکن :
- گــنتری
- تخت
- سیکلوترون
- سیستم پردازش تصویر
- کابل های فشار قوی
- یو پی اس
- اسکنر پت یا آشکارساز پت
- پردازنده میزان رادیو داروی بدن
دستگاه در وسط خود یک حفره تونل مانند (گـنتری) دارد. داخل دستگاه حلقه های متعدد آشکار ساز قرار دارد که انرژی منتشر شده از منبع رادیو اکتیو و بدن مریض را بررسی می کنند که این اطلاعات باید به عکس تبدیل شود. بعد از دراز کشیدن روی تخت دستگاه ، مریض به داخل حفره می رود و تصاویر روی مونیتور نمایش داده می شوند که شبیه به کامپیوتر های خانگی است و همچنین دستگاهی به نام سیکلترون تولید رادیوایزوتوپ
