مدیریت نگهداری و تعمیرات تجهیزات ناوبری و ارتباطی کشتی در حمل و نقل دریایی
این مقاله به بررسی اصول، روش ها و اهمیت مدیریت نگهداری و تعمیرات تجهیزات ناوبری و ارتباطی کشتی ها در بهبود ایمنی و بهره وری دریایی می پردازد.
تعریف نگهداری و تعمیرات
نگهداری به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که با برنامه ریزی مشخص و در بازه های زمانی معین، با هدف جلوگیری از خرابی ناگهانی تجهیزات، ماشین آلات و تاسیسات انجام می گیرد. هدف اصلی از این اقدامات، افزایش قابلیت اطمینان و فراهم آوردن شرایط در دسترس بودن این سیستم ها است.
تعمیرات شامل اعمالی می شود که روی دستگاه ها و تجهیزاتی که دچار اختلال یا خرابی شده اند، انجام می شود تا عملکرد اولیه ی آن ها بازگردانده شود و بتوانند وظایف محوله ی خود را از سر بگیرند.
دسته بندی روش های نگهداری و تعمیرات
۱. نگهداری و تعمیرات بهبود دهنده
دستگاه هایی که در فرآیند تولید یا خدمات استفاده می شوند، معمولاً توسط شرکت های دیگر ساخته شده اند و ممکن است نقص هایی داشته باشند. رفع این نواقص، به ویژه پیش از بروز خرابی، موجب کاهش توقفات تولید و هزینه های ناشی از آن می شود.
۲. نگهداری و تعمیرات اصلاحی
در این روش، بر مبنای تحلیل های پیشگیرانه، سعی می شود پیش از آن که یک دستگاه از کار بیفتد، ایرادات آن تشخیص داده و رفع شود. این کار از توقف کامل سیستم ها جلوگیری کرده و خسارات مالی را کاهش می دهد.
3- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM)
این شیوه با تکیه بر برنامه ریزی های مدون و زمان بندی شده، سعی در حفظ وضعیت مناسب دستگاه ها دارد. اهداف اصلی این رویکرد عبارتند از:
- کاهش توقفات ناشی از خرابی ناگهانی
- افزایش طول عمر مفید تجهیزات سرمایه ای
عوامل موثر در انتخاب روش مناسب نگهداری و تعمیرات
- نوع کسب و کار (خدماتی، تولیدی و غیره)
- بودجه تخصیص یافته به بخش نگهداری
- اندازه و ساختار سازمان
- میزان پیچیدگی تجهیزات
- هزینه های جایگزینی تجهیزات با نمونه های جدید
- پیامدهای زیست محیطی ناشی از خرابی ها
مراحل طراحی و پیاده سازی سیستم نگهداری و تعمیرات
1- شناسایی تجهیزات
در گام نخست باید تجهیزات مورد نظر را به دقت شناسایی، کدگذاری و اجزای تشکیل دهنده ی آن ها را تحلیل کنیم.
2- ایجاد شناسنامه برای هر دستگاه
اطلاعاتی شامل مدل، سازنده، مشخصات فنی، شماره سریال و سایر ویژگی ها در کارتی ثبت می شود که کاربردهای زیادی در سفارش قطعات و ارزیابی های فنی دارد.
3- تعیین استانداردهای عملکرد و سرویس دهی
مثلاً مشخص شود که یک دستگاه هر ۸۰۰ ساعت نیاز به روانکاری دارد.
4- زمان بندی عملیات نگهداری و تعمیرات
باید فعالیت های مربوطه در زمان های مشخص و طبق برنامه ی مدون انجام گیرد.
5- تدارک امکانات لازم برای اجرای برنامه
شامل نیروی انسانی متخصص، قطعات یدکی، تجهیزات جانبی و فضای مناسب برای نگهداری اقلام.
6- ثبت سوابق و نظارت بر عملکرد سیستم
کلیه عملیات های انجام شده باید ثبت شوند تا امکان تحلیل علل خرابی ها فراهم گردد.
7- تحلیل عملکرد سیستم و به روز رسانی آن
در بازه های زمانی مشخص باید کارایی سیستم بررسی شود و در صورت نیاز، اصلاحاتی صورت پذیرد.
معرفی تجهیزات نمونه
تجهیزاتی که نیازمند نگهداری و تعمیرات دقیق هستند، معمولاً در سه گروه اصلی قرار می گیرند:
- سیستم های ارتباطی ماهواره ای: مانند دستگاه های Inmarsat-B، Inmarsat-A، Inmarsat-C، و Inmarsat-M
- تجهیزات ناوبری: شامل VHF، GPS، رادار، Echo Sounder، Navtex و …
- کامپیوترها و نرم افزارهای موجود در کشتی: این سامانه ها نیز نقش کلیدی در ایمنی و بهره وری دارند.
اهمیت نگهداری و تعمیرات در حمل و نقل دریایی
در کشتی ها، با وجود ده ها نفر خدمه، تجهیزات باید در بهترین شرایط کاری باشند. یک اختلال کوچک در سامانه های ارتباطی یا ناوبری می تواند منجر به فاجعه های انسانی، مالی و زیست محیطی شود. برای مثال، در صورت بروز حادثه، ممکن است محموله ای به ارزش میلیون ها دلار نابود شود یا کشتی ای به قیمت چند ده میلیون دلار غرق گردد.
بر همین اساس، استقرار یک سیستم مدون نگهداری و تعمیرات نه تنها باعث کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری می شود، بلکه نقش مستقیمی در جلوگیری از حوادث دریایی ایفا می کند. این موضوع به خصوص در حوزه ی تجهیزات حیاتی کشتی ها از جمله ارتباطات، ناوبری و کنترل، اهمیت بیشتری دارد.
